Sekret tłuszczów: co to jest dieta ketogeniczna i z czym to się je?
Zaktualizowano: 3 maj 2020
Słuchaj na:
Coraz więcej wokół nas zamieszania związanego z wszelkimi zaleceniami i wskazówkami dietetycznymi. Niestety, im więcej specjalistów (i pseudo-specjalistów😊), tym więcej różnych punktów widzenia. Nie jestem kolejnym specjalistą od dietetyki, ale człowiekiem z pasją oraz pozytywnym i holistycznym podejściem do zdrowia i życia. W poniższym poście postaram się w sposób jak najbardziej przystępny przedstawić podstawowe założenia tej diety. Zaznaczę tylko, że moja przygoda z keto rozpoczęła się w przed 2017 rokiem i trwa po dzień dzisiejszy. Oprócz krótkiego okresu adaptacyjnego, trwającego mniej więcej dwa tygodnie, obecnie jestem zdania, że przejście na keto było jedną z lepszych decyzji w moim życiu.
Dieta ketogeniczna jest to bardzo ogólne pojęcie specyficznego stylu życia, który wprowadza nasz organizm w ketozę, dlatego aby wytłumaczyć na czym to wszystko polega, musimy najpierw zrozumieć, co to jest ketoza. Stan ketozy skutkuje wytwarzaniem ketonów i jest nieodłączną częścią naszej fizjologii. Jest to stan metaboliczny, w którym organizm, jako głównego źródła energii używa ketonów pochodzących z tłuszczu, zamiast glukozy z węglowodanów.
Ketony mogą mieć bardzo dużo zalet, takich jak zwiększenie wydolności organizmu, poprzez zwiększanie wydajności zużycia tlenu, zwiększanie energii poprzez efektywniejszą pracę mitochondriów, czy też wspomaganie pracy mózgu, który w rzeczywistości preferuje używania ketonów, zamiast glukozy.
Warto wspomnieć, że mózg zbudowany jest w 70% z tłuszczu, głównie cholesterolu. Pewne części mózgu potrzebują niewielkie ilości glukozy, aby odpowiednio funkcjonować, ale dzięki procesowi zwanemu glukoneogenezą, nasz organizm jest w stanie wytworzyć potrzebną ilość glukozy z ketonów lub z białek. Jedzenie węglowodanów nie jest zatem konieczne, aby organizm funkcjonował w pełni. Efektem ubocznym ketozy jest utrata wagi. Nasz organizm zaczyna spalać własne zapasy tłuszczu, w momentach kiedy nie dostarczamy mu pożywienia, w zamian uzyskując energię.
Maszyna spalająca tłuszcz
Nasze ciało jest stworzone do spalania tłuszczu. Jako małe dzieci, rodzimy się w naturalnym stanie ketozy, a mleko matki to w 70% tłuszcz. Ketoza jest wspaniałym mechanizmem ewolucyjnym, sięgającym 300.000 lat, dzięki któremu w pradawnych czasach byliśmy w stanie przetrwać długie zimy oraz okresy bez pożywienia. Nie jest to nic nowego dla naszego organizmu, dlatego w stanie ketozy czujemy się pełni energii zarówno fizycznie jak i mentalnie.
Po pierwszej rewolucji rolnej, około 10.000 lat temu, kultywacja zboża doprowadziła ludzi do zmiany stylu życia ze zbieractwa i łowiectwa, na tryb osiadły. Całoroczny dostęp do kalorii stał się codziennością, a niedobór jedzenia, przeszłością. Ponadto nowe kalorie pochodziły głównie z węglowodanów, podczas kiedy stan ketozy można jedynie wywołać przy ich braku lub mocnym ograniczeniu. Powyższa ścieżka metaboliczna stała się drugorzędną metodą pozyskiwania energii z pożywienia. W latach 60, XX wieku nastąpiła kolejna, zielona rewolucja, która przyniosła dotychczas niewyobrażalną obfitość zbiorów.
Bycie w ciągłym stanie spalania glukozy jest dla ciała bardzo uzależniające. Każdy proces i funkcja organizmu istnieje z jakiegoś konkretnego i koniecznego powodu. Około 300.000 lat temu, kiedy naszym przodkom udało się zdobyć raczej ciężko dostępne - w tamtym okresie - źródło węglowodanów w postaci owoców czy miodu, dające im zastrzyk energii (wtedy owoce nie były słodsze od marchewki, a raczej kwaśne), nasz organizm wydzielał serotoninę, hormon odpowiadający za dobre samopoczucie. Nie byłoby problemów z tym hormonem szczęścia gdyby nie to, że nasz organizm potrzebował coraz to większej porcji węglowodanów, aby uzyskać taki sam efekt hormonalny. Oto klasyczne definicja uzależnienia - i co ciekawe - nikotyna działa w taki sam sposób na serotoninowe neuroprzekaźniki w mózgu.
Dzisiejszy konsumpcjonizm
Współczesne społeczeństwo jest bombardowane impulsami serotoninowego uzależnienia. Objawia się ono głodem, niemożliwością niejedzenia niczego przez dłużej niż kilka godzin i skokami emocjonalnymi. W najgorszych przypadkach manifestuje się jako cukrzyca i inne choroby metaboliczne takie jak nowotwór czy Alzheimer. Drogi czytelniku, sam odpowiedz sobie na pytanie, czy przypadkiem przez całe życie nie jadłeś powszechnie uznanego śniadania, obiadu i kolacji, od momentu zaraz po przebudzeniu, aż do momentu zaraz przed pójściem spać, a w międzyczasie dodatkowo spożywałeś niezliczone przekąski i słodkie napoje? Myślę, że odpowiedź jest jednoznaczna.
Przez 99,68% egzystencji jako homo sapiens na Ziemi, żyliśmy w trybie łowiectwa i zbieractwa, a więc przez większość naszej ewolucji byliśmy w stanie ketozy. Fizjologicznie jesteśmy do tego stanu świetnie przystosowani. Obecnie coraz więcej badań naukowych udowadnia i wskazuje na liczne zalety diety ketogenicznej:
podnosi energię i witalność, poprawiając pracę mitochondriów,
ciała ketonowe zapewniają energię dla mózgu, poprawiając humor oraz przyspieszając myślenie,
znaczna i bezproblemowa utrata wagi poprzez spalanie tłuszczu z własnych pokładów
zmniejszenie przewlekłego zapalenia organizmu
poprawa wielu markerów zdrowia, takich jak ciśnienie krwi i stany zapalne
ochrona przed nowotworem, ponieważ większość nowotworów nie może używać ketonów jako energii, a jedynie glukozy
leczenie wielu schorzeń, takich jak zespół metaboliczny, choroby serca i cukrzyca
ochrona komórek mózgowych przed chorobami neurodegeneracyjnymi
prewencyjne działania przed cukrzycą 3 stopnia, Alzheimerem i Parkinsonem
wydłużenie długości życia oraz zwiększenie jakości mijających lat
następuje drastyczne zmniejszenie uczucia głodu
mniej czasu spędzonego na przygotowanie jedzenia i (o ile mądrze się do tego przygotujesz) mniej pieniędzy wydanych na jedzenie
przywrócenie elastyczności metabolicznej umożliwiającej spalanie tłuszczu z diety i z własnego ciała
Wszystkie powyższe korzyści są niezwykle wzmacniające oraz faktycznie pomagają nam osiągnąć poziom zdrowia wykraczający poza nasze oczekiwania.
Jak zacząć i co jeść?
Podstawowe makroelementy diety ketogenicznej to 5% węglowodanów, 20% białka, 75% tłuszczu.
Każdy z procentów oznacza ilość kalorii, a nie ilość objętościową. Dlatego należy pamiętać, że 1g węglowodanów i białek mają po 4 kcal, a 1g tłuszczu 9 kcal. Nie jestem wielkim fanem liczenia kalorii, ale chcący ugryźć to profesjonalnie, to tak właśnie to wygląda. Warto mieć w głowie obraz tego, jak Twój talerz powinien wyglądać.
Przy stosowaniu diety ketogenicznej, wręcz zalecane jest stosowanie się do ograniczonego czasu jedzenia w ciągu dnia, (okno żywieniowe, ang. eatting window) w którym będziemy spożywać wszystkie posiłki, w oknie od 4 do 8 godzin, a resztę dnia, między 20 a 16 godzin pościmy - czyli nie jemy żadnych kalorii. Podczas okresu niejedzenia dajemy szansę naszemu organizmowi, by odpoczął od trawienia oraz by mógł (w końcu!) spalić tłuszczu, zalegający na naszym ciele i organach wewnętrznych. Im dłuższy czas niejedzenia, tym więcej własnego tłuszczu spalimy. Kiedy wprowadzimy nasz organizm w stan ketozy, bez większego problemu, zaraz po spaleniu kalorii z pożywienia przestawi się on na spalanie kalorii z naszego ciała.
Tak w praktyce wyglądałoby 8-godzinne okno żywieniowe: rozpoczynamy np. o 10:00 rano, a ostatni posiłek jemy przed godziną 18:00.
Innym wariantem będzie 6-godzinne okno żywieniowe: nasz pierwszy posiłek jemy o 12:00 w południe, otwierając okno żywieniowe na 6 godzin, kończąc ostatnim posiłkiem przed 18:00. W tym wypadku własnych kalorii będziemy palić zdecydowanie mniej.
Wyróźniamy jeszcze 4-godzinne okno żywieniowe, kiedy to wszytskie dzienne kalorie spożywamy w ciągu tych czterech godzin rozpoczynając np. o 13:00 i kończąc o 17:00
Każdy z nas jest inny i każdy powinien dostosować pory jedzenia do siebie i swojego indywidualnego trybu życia, tak aby stało się to dla nas wsparciem, a nie przeszkodą.
Przestawiając metabolizm na spalanie tłuszczu zamiast glukozy, nie będziemy odczuwać napadów głodu, ponieważ to węglowodany powodują skoki insuliny - hormonu odpowiedzialnego za odkładanie tłuszczu.
Po zjedzeniu wysoko węglowodanowego posiłku, doświadczamy drastycznego wzrostu insuliny, objawiającego się chwilowym przypływem energii. Zaraz po tym, w odstępie kilkunastu minut insulina mocno się obniża. Jest to spadek sygnalizujący stan alarmowy dla organizmu, przez co czujemy głód i kolejny raz mamy ochotę sięgnąć po przekąskę. W ten oto sposób dajemy się wciągnąć kolejny już raz na kolejkę górską ciągłych wzlotów i spadków insulinowych. Za dużo insuliny powoduje insulinooporność, a od tego dzieli nas już tylko krok do cukrzycy typu 2, wysokiego ciśnienia oraz odkładania się tłuszczu na całym ciele, a w szczególności w okolicach brzucha, bioder i na narządach wewnętrznych.
Zrozumienie cholesterolu
Prawdziwym i bardzo istotnym sekretem tłuszczu jest to, że pod jego wpływem insulina jest wytwarzana w minimalnych ilościach. Jest to tak nieznaczne, że zjedzony tłuszcz nie zostaje odkładany. Wręcz przeciwnie, jej niski poziom sygnalizuje organizmowi jego spalanie. Wysoki poziom insuliny jest bezpośrednio powiązany z takimi chorobami jak cukrzyca typu 2 i typu 3 - nazywana Alzheimerem; poza tym powoduje również zapalenie organizmu. Chroniczne zapalenie organizmu degeneruje ciało od wewnątrz, powodując zakrzepowe zapalenie żył i tętnic o postępującym przebiegu, na których "osiada się" cholesterol z zamiarem leczenia wewnętrznych ran. Cholesterol jednakże, w ogóle nie jest tu problemem, ponieważ pełni rolę strażaka próbującego ugasić powstały pożar.Problemem jest wysoki poziom insuliny powodujący przewlekłe zapalenie organizmu. Tym sposobem można wydłużyć długość i podnieść jakość życia, unikając najbardziej powszechnego sposobu śmierci, czyli chorób serca czy nagłego zatrzymania akcji serca.
Czego nie należy jeść?
Zanim przejdziemy do tego jak powinna wyglądać prawidłowo skonstruowana, zdrowa dieta ketogeniczna, należy podkreślić, jakiego rodzaju jedzenia i napojów powinniśmy unikać.
Węglowodany
Zdecydowanie nie powinniśmy jeść rafinowanych węglowodanów, ponieważ to one powodują najwyższe skoki insuliny. Rafinowane węglowodany to przede wszystkim mąka i cukier. Tylko w ostatnim stuleciu nastąpiły kolosalne zmiany w jakości ziarna na mąkę. Dziś zakwas czy drożdże zastępuje się sztucznymi konserwantami i ulepszaczami, a syrop glukozowo-fruktozowy znajdziemy niemal w co drugim produkcie...
❌Wszystkie wyroby z mąki takie jak: chleb, makaron, bułeczki, drożdżówki, pączusie, pierożki, naleśniki, ciasto francuskie, itp.
❌Wszystkie wyroby zawierające biały cukier, syrop glukozowo-fruktozowy czy fruktozę takie jak: cukierki, ciastka, ciasta, żelki, batony, landrynki, słodkie owoce, soki owocowe i płynne cukierki takie jak cola, fanta, sprite, miód, syropy, ketchupy, sosy, itp.
❌Chipsy, ziemniaki, ryż, płatki owsiane, piwo, wódka i inne alkohole, itp.
Wszystkie wyżej wymienione produkty, po spożyciu powodują drastyczne skoki insulinowe. Czy właśnie wymieniłem większość produktów, które składają się na twoją dietę? Mam nadzieję, że wiesz choć "yyy, nieee, nie do końca", ale jeśli mamy tu do czynienia ze stanowczym "tak", to mamy spory problem. Nie popadaj w proszę w rozpacz, że ta dieta nie jest dla Ciebie! Otóż wyobraź sobie, że masz przed sobą także duże możliwości, ponieważ jesteś w odpowiednim miejscu.😃
Tłuszcze
Oleje hydrolizowane, marketingowo nazywane olejami roślinnymi, są najbardziej szkodliwą substancją, spożywaną masowo na całym świecie. Swoją popularność zawdzięczają niezwykłej stabilności w bardzo wysokich temperaturach, jak i bardzo długiemu terminowi przydatności na półce. Biorąc pod uwagę bardzo niskie koszty produkcji, wydawałoby się, że jest to produkt idealny. Oleje hydrolizowane powodują ogromne szkody w naszym organiźmie, ponieważ generują one ogromną ilość wolnych rodników, wywołując bezpośrednio stan zapalny. Co gorsze, błony komórkowe w każdej komórce naszego ciała zbudowane są z tłuszczu. Jedząc olej hydrolizowany, to właśnie on staje się częścią naszego ciała i powoduje miejscowe zapalenie, tkwiąc w błonie komórki nawet do 7 lat! 😥 Stwierdzenie, że jesteś tym, co jesz, jest jak najbardziej adekwatne. Zwróć uwagę na to, że co a co 7 lat możesz być komórkowo nowym człowiekiem. 💪
❌Oleje hydrolizowane to: olej słonecznikowy, rzepakowy, palmowy, sojowy, bawełniany, ryżowy, margaryny, itp.
❌Przykłady produktów zawierających oleje hydrolizowane to, frytki, chipsy, batony, majonezy, wszystkie produkty smażone na głębokim tłuszczu, itp.
W nasze życie wprowadzono również oleje roślinne "z pierwszego tłoczenia", wprowadzając nas w błąd, że mają one coś wspólnego z olejem koksowym, czy oliwą z oliwek tłoczoną na zimno. Prawdą jest, że są one mniej trujące (żeby nie powiedzieć lepsze) od olejów hydrolizowanych. Problem leży jednak w wysokiej temperaturze, która oleje "z pierwszego tłoczenia" czyni tak samo szkodliwymi jak te hydrolizowane. Temperatura bardzo szybko zamienia je w tłuszcze trans.
Białka
Można powiedzieć, ze z białek można jeść praktycznie wszystko. Na co należałoby zwracać uwagę, to jakość mięsa. Zwierzęta hodowane w tuczarniach, albo oborach do wypasu bydła nie są karmione zieloną trawą, tak jak powinny, ale mieszanką kukurydzy, soji, pszenicy, jęczmienia, sorgo, nasionami bawełny, mączki rzepakowej i melasy oraz sztucznie dodawanych witamin i minerałów. W dzisiejszych czasach trudno o choćby jeden z tych produktów, aby nie był GMO.❌ Z racji tego, że nie jest to naturalna dieta, powoduje ona wiele chorób u bydła, które musi być ostrzykiwane hormonami, aby sprawiać pozory zdrowej krowy. Mięso i mleko takiego zwierzęcia jest bardzo estrogeniczne, a toksyny akumulują się głównie w tłuszczu zwierzęcia. Takie mięso nie jest jednolite, a odłogi tłuszczu w mięśniach oznaczają przewlekłe choroby metaboliczne. Należy też zwrócić uwagę na estrogeniczny profil soji oraz lnu. Ma to szczególne znaczenie dla mężczyzn, obniżając testosteron i zmniejszając siłę fizyczną.
Jak powinna więc wyglądać dobrze skonstruowana dieta ketogeniczna?
Tłuszcz ✔️
Mit o tym, że jedząc tłuszcz stajesz się gruby i chory, ma w sobie sporo prawdy biorąc pod uwagę to, że 80% tłuszczów spożywanych w Polsce i na świecie to właśnie oleje hydrolizowane. Nie jest to jednak sprawiedliwe, aby oczerniać każdy rodzaj tłuszczu, ponieważ istnieje bardzo dużo innych rodzajów tłuszczy, które są zdrowe i niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Jeśli jest to twój pierwszy raz kiedy próbujesz diety wysokotłuszczowej, a codziennie, wręcz przez całe życie jadłeś węglowodany i nie robiłeś dłuższych postów, to musisz się liczyć z tym, że twój organizm musi sobie przypomnieć, jak używać ketonów z tłuszczu jako energii.
Odnowa tego mechanizmu zajmuje od 3 do 5 dni, a pełna adaptacja do wydajnego tworzenia ketonów z tłuszczów przez wątrobę zajmuje około miesiąca, dlatego tak ważne jest, aby przez pierwsze tygodnie adaptacji do nowego paliwa, nie uruchamiać mechanizmu insuliny przez okazyjne jedzenie węglowodanów. To znaczy, jeść ich ultra mało: do 20 gram dziennie. Tak jak już wspominałem, kalorie w diecie ketogenicznej pochodzą w 75% z tłuszczu, w 20% z białek i w 5% z węglowodanów.
Zdrowe tłuszcze to: Masło z mleka od zwierząt pasionych na trawie (ang. gras fed), masło klarowane, smalec, tłoczony na zimno olej kokosowy (extra virgin), olej MCT z kokosów, tłoczona na zimno oliwa z oliwek (extra virgin), olej z awokado, olej z pestek dyni, tłoczone na zimno oleje z orzechów, tłuste mleko (nie light), śmietana, tłuste ryby, avocado, oliwki, orzechy takie jak: macadamia, pini, pecan, brazylijskie, włoskie, orzeszki ziemne, pestki dyni, pestki słonecznika, itp.
Białka ✔️
Wszystkie rodzaje mięs - biorąc pod uwagę pochodzenie tego mięsa. Bardzo ważne jest, aby zwierzęta były hodowane w swoich naturalnych warunkach, czyli na świeżym powietrzu i otwartej przestrzeni, jedząc to co powinny. Jakość i zawartość witamin w takim mięsie jest o wiele wyższa i nie powoduje zaburzeń hormonalnych. Biodynamiczna hodowla zwierząt odbudowuje glebę i jest bardzo pozytywna dla środowiska. Warto się zainteresować, poszukać zaufanego rolnika w swojej okolicy i wesprzeć go w swojej działalności.
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, dobrymi źródłami białka są wołowina, dziczyzna, wieprzowina, dziko łowione ryby, drób: indyk i kurczak, jaja z wolnego wybiegu "0-ówki", kawior i owoce morza, nabiał i sery, podroby takie jak wątroby, serca oraz buliony gotowane na kościach.
Węglowodany ✔️
Wszystkie węglowodany z niskim indeksem glikemicznym: czyli wywołujące mniejszą potrzebe w naszym organiźmie na wytworzenie insuliny, która otwiera naszym komórkom dostęp do używania glukozy. Węglowodany o niskim indeksie glikemicznym to wszystkie zielone warzywa takie jak jarmuż, rukola, sałaty, kolendra, koperek, szpinak, brokuły, kalafior, szparagi, czosnek, cebula. Są one idealnym sposobem na przemycenie większej ilości oliwy czy masła. Jeżeli chodzi o owoce, to mamy tu całkiem ograniczone pole manewru: dopuszczane są cytryny, limonki, borówki, maliny. Po okresie adaptacyjnym ta grupa spożywcza z pewnością może zostać rozszerzona. Można także używać mąki kokosowej, migdałowa, dyniowej lub sezamowej do sporządzania różnych potraw i deserów.
Dodatkowo produkty o niskim indeksie glikemicznym to 100% kakao lub cocoa, gorzkie czekolady, ponad 85% i słodziki takie jak erytrol, stevia, monk fruit ekstrakt i maltitol. Nie należy jednak przesadzać ze słodzikami alkoholowymi, ponieważ stosowane w dużych ilościach, mogą mieć negatywny wpływ na naszą florę jelitową.
Napoje ✔️
Woda mineralna, czarna kawa, herbaty (oczywiście bez dodatku cukru czy miodu), woda z octem jabłkowym, woda z cytryną lub limonką, woda z solą i minerałami śladowymi, woda kokosowa (trzeba uważać skład oraz na zawartość węglowodanów)
Przyprawy ✔️
Sól dobrej jakości, np: himalajska, morska, kłodawska, wszystkie przyprawy takie jak pieprz, cynamon, wanilia, turmeryk, oregano itp... Należy unikać przetworzonych przypraw z dodatkami takich vegeta czy magi.
Super keto tip ✔️ Rano, przed jedzeniem, do czarnej kawy polecam dodać po łyżeczce oleju kokosowego, oleju MCT, masła i śmietany, posypując cynamonem lub wanilią. Po zmieszaniu w blenderze tworzy pyszną poranną mieszankę keto kawy, która nie daje naszemu organizmowi wyboru innego jak spalanie tłuszczu.😊 Po spaleniu tłuszczu z kawy, nasze ciało nie ma problemu z kontynuowaniem spalania tłuszczu z naszego organizmu. Dodatkowo kofeina przyspiesza zamienianie kwasów tłuszczowych na ketony.
✔️Szczególnie przy adaptacji należy pamiętać o zwiększonym zapotrzebowaniu na sól, ponieważ nasz organizm po przejściu na keto pozbywa się większych ilości wody z toksynami, ale także i z solą. Dlatego tak ważne jest uzupełnianie jej, bez obaw, że przesadzimy. Pamiętaj o jakości swojej soli.
Przykładowe posiłki wyglądają następująco:
➡️Połowę talerza zajmuje sparzony wrzątkiem jarmuż połączony z rukolą, posypany solą, namaczanymi (soaking) orzechami macadamia oraz pestkami dyni i słonecznika, polany oliwą z oliwek. 25% talerza to 4 jajka smażone na maśle klarowanym. Kolejne 25% talerza to wątróbki dorsza w sosie własnym z kawałkiem makreli.
➡️Średnio wysmażony stek wołowy, na nim roztapiające się masło, do tego szparagi z czosnkiem i cebulką.
➡️Jajecznica na maśle z 4 jajek z 8 plasterkami bekonu. Polana oliwą z oliwek.
➡️Serca wołowe smażone na smalcu z oregano i czosnkiem, podawane z brokułami i roztapiającym się masłem, całość doprawiona solą.
➡️Chleb na drożdżach lub na zakwasie z mieszanki mąki migdałowo-kokosowej.
➡️Gorące kakao z masłem, śmietaną i erytrolem.
Dziękuję serdecznie za uwagę!
Mam nadzieję, że informacje, których się dowiedziałeś spowodują, że staniesz się lepszą wersją samego siebie i jeżeli jeszcze nie próbowałeś diety ketogenicznej, to gorąco zachęcam choć raz w życiu doświadczyć mocy ketonów i poczuć się jak nowo narodzone dziecko!
Linki do badań naukowych
Weight loss, improved physical performance, cognitive function, eating behavior, and metabolic profile in a 12-week ketogenic diet in obese adults. Nutr Res. 2019 Feb;62:64-77.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30803508
Dieta ketogeniczna a choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca typu 2:
https://www.jci.org/articles/view/109945
Ma S, Suzuki K. Keto-Adaptation and Endurance Exercise Capacity, Fatigue Recovery, and Exercise-Induced Muscle and Organ Damage Prevention: A Narrative Review. Sports (Basel). 2019 Feb 13;7(2)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6410243/
Włodarek D. Role of Ketogenic Diets in Neurodegenerative Diseases (Alzheimer's Disease and Parkinson's Disease). Nutrients. 2019 Jan 15;11(1)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30650523
Broom GM, Shaw IC, Rucklidge JJ. The ketogenic diet as a potential treatment and prevention strategy for Alzheimer's disease. Nutrition. 2019 Apr;60:118-121.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30554068
Yancy, W. S., et al. (2004). A low-carbohydrate, ketogenic diet versus a low-fat diet to treat obesity and hyperlipidemia: A randomized, controlled trial. annals.org/aim/fullarticle/717451/low-carbohydrate-ketogenic-diet-versus-low-fat-diet-treat-obesity
Nazywam się Simon James
Mam nadzieję, że podobał Ci się ten filmik i artykuł.
Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi informacjami dotyczącymi zdrowego stylu życia
- odwiedzaj reon.pl co tydzień i zapisz się na nasz newsletter!
Jeśli znasz kogoś, komu te informacje mogłyby pomóc to bylibyśmy niezmiernie wdzięczni za UDOSTĘPNIENIE!
Do usłyszenia wkrótce, cześć!